Saturday, May 22, 2021

Buod Ng Biag Ni Lam-ang ( Epikong Ilokano )


 Sa lambak ng Nalbuan sa baybayin ng Ilog Naguilian sa La Union ay may nakatirang mag-asawa na kilala sa pangalang Don Juan at Namongan.

  Nang malapit nang magsilang ng sanggol si Namongan, nilusob ng tribo ng mga Igorot ang nayon at pinatay ang maraming tauhan ni Don Juan. Sa sobrang galit ni Don Juan, nilusob niya ang mga Igorot upang ipaghiganti ang kanyang mga tauhan. Ngunit, hindi na nakabalik pa si Don Juan sa kanyang nayon. Ang naging balita, siya ay pinugutan ng ulo ng mga Igorot.

  Samantala, isinilang ni Namongan ang kanyang anak. Ang sanggol ay nagsalita agad at siya na ang pumili ng kanyang pangalan at ito nga ay Lam-ang. Siya na rin ang pumili ng kanyang magiging mga ninong.

  Nang malaman ni Lam-ang ang masakit na nangyari sa kanyang ama, sumumpa siyang ipaghihiganti niya ito. Sa gulang na siyam na buwan pa lamang, ay malakas, matipuno at malaking lalaki na siya. Ayaw mang payagan ng kanyang inang hanapin ang bangkay ng kanyang ama, ay nagpumilit din si Lam-ang na makaalis.

  Kasama niya sa pagtungo sa lupain ng mga Igorot ang isang Mahiwagang Tandang, ang Tangabaran, at ang Mahiwagang Aso. Baon rin niya ang kanyang Talisman mula sa puno ng saging. Sa tulong ng kanyang Talisman ay madali niyang nalakbay ang mga kabundukan at kaparangan. Sa sobrang pagod ni Lam-ang, siya ay nakatulog. Napanaginipan niya na ang mga Igorot na pumatay sa kanyang ama ay nagsisipagsayaw habang inikot-ikutan ang pugot na ulo ng kanyang ama. Nagpatuloy si Lam-ang sa paglalakbay at narating ang pook ng mga Igorot. Nakita niya ang ulo ni Don Juan na nasa Sarukang, isang haliging kawayan.

  Hinamon ni Lam-ang ang mga Igorot. Pinauwi ng mga Igorot si Lam-ang upang huwag siyang matulad sa ginawa nila kay Don Juan. Sumigaw ng ubos-lakas si Lam-ang at nayanig ang mga kabundukan. Ang tinig niyang naghahamon ay narinig ng marami kaya’t dumating ang maraming Igorot at pinaulanan si Lam-ang ng kanilang mga sibat. Hindi man lamang nasugatan si Lam-ang. Nang maubusan ng sibat ang mga Igorot ay si Lam-ang naman ang kumilos. Hinugot niya ang mahaba niyang itak at para lamang siyang tumatabas ng puno ng saging na pinagpapatay ang mga nakalaban.

  Umuwi si Lam-ang sa Nalbuan. Naligo siya sa Ilog Amburayan sa tulong ng mga dalaga ng tribu. Sa sobrang dungis na nanggaling kay Lam-ang, namatay ang mga isda sa Ilog Amburayan at nagsiahon ang mga igat at alimasag sa pampang.

  Matapos mamahinga ay gumayak na si Lam-ang patungo sa Kalanutian upang manligaw sa isang dilag na nagngangalang Ines Kannoyan. Kasama ni Lam-ang ang kanyang Mahiwagang Tandang at Mahiwagang Aso.

  Sa daan patungo sa Kalanutian ay nakalaban niya ang higanteng si Sumarang. Pinahipan ni Lam-ang sa hangin si Sumarang at ito ay sinalipadpad sa ikapitong bundok.

  Sa tahanan nina Ines ay maraming tao. Hindi nila napansin si Lam-ang. Tumahol ang Mahiwagang Aso ni Lam-ang. Nabuwal ang bahay. Tumilaok ang Mahiwagang Tandang. Muling tumayo ang bahay. At napansin na si Lam-ang.

  Ipinagtapat ng Tandang at Aso ang kanilang layunin. Nais pakasalan ni Lam-ang si Ines. Hindi naman tumutol ang mga magulang ni Ines kung magbibigay si Lam-ang ng panhik o bigay-kaya na kapantay ng kayamanan nina Ines.

  Nagpadala si Lam-ang ng dalawang barkong puno ng ginto at nasiyahan ang mga magulang ni Ines.

  Si Ines at si Lam-ang ay ikinasal nang marangya at maringal sa simbahan. Pagkatapos ng kasalan, bilang pagtupad sa kaugalian ng mga tao sa Kalanutian, kailangang manghuli si Lam-ang ng mga isdang Rarang. Nakikini-kinita ni Lam-ang na may mangyayaring masama sa kanya, na siya ay makakain ng pating na Berkahan. Ipinagbilin ni Lam-ang ang dapat gawin sakaling mangyayari ito.

  Si Lam-ang ay sumisid na sa dagat. Nakain siya ng Berkahan. Sinunod ni Ines ang bilin ni Lam-ang. Ipinasisid niya ang mga buto ni Lam-ang. Tinipon ito at tinakpan ng saya ni Ines. Inikut-ikutan ng Mahiwagang Tandang at Mahiwagang Aso. Tumilaok ang Tandang at tumahol ang Aso.

  Walang anu-ano’y kumilos ang mga butong may takip na saya. Bumangon si Lam-ang na parang bagong gising lamang mula sa mahimbing na pagkakatulog.

  Nagyakap si Lam-ang at si Ines. Kanilang niyakap din ang Aso at Tandang. At namuhay silang maligaya sa mahabang panahon.