Kilala N'yo Ba Ang Tatlong Paring Martir? Ang GOMBURZA Bayaning Filipino

  

  Ang Gomburza (GomBurZa o GOMBURZA) ay tumutukoy sa tatlong paring Katolikong Pilipino (Mariano Gomez, José Burgos, at Jacinto Zamora), na pinatay noong 17 Pebrero 1872 sa Bagumbayan sa utos ng awtoridad ng Espanyol sa paratang na pagpapabagsak na bunga ng 1872 Cavite Mutiny. Ang pangalan ay mula sa mga apelyido ng mga pari. Ang kanilang pagkamatay ay nagkaroon ng malalim na epekto sa maraming Pilipino ng ika-19 na siglo. Si José Rizal, na naging pambansang bayani ng bansa, ay inalay ang kanyang nobela na El Filibusterismo bilang pag-alaala at pagbibigay respeto sa kanila.

  Sa panahon ng kolonyal na Espanyol ay may apat na magkakaibang uri ng tao sa lipunan: (1) Mga Kastila na ipinanganak sa Espanya o mga Peninsulares; (2) Mga Kastila na ipinanganak sa mga kolonya ng Espanya, mga Insulares o Creoles; (3) Mestizo Espanyol, Intsik o 'Indios' (natives) na naninirahan sa loob o malapit sa lungsod at simbahan; (4) At Intsik o Sangley at Indios sa kanayunan. 

  Si Burgos ay isang Creole, isang Doktor ng Pilosopiya na ang katanyagan ay abot hanggang Espanya. Nang dumating ang bagong Gobernador at Kapitan-Heneral na si Carlos María de la Torre mula sa Espanya upang tuparin ang kanyang mga tungkulin, inanyayahan niya si Burgos na umupo sa tabi niya sa kanyang karwahe habang isinasagawa ang prusisyon. Ang karangalang ito ay tradisyonal na nakalaan para sa Arsobispo at isang Peninsular na Kastila. Ang pagdating ng liberal na si de la Torre ay salungat sa paniniwala ng mga naghaharing minoryang mga prayle, mga regular na pari na kabilang sa isang order (Dominicans, Augustinians, Recollects, at Franciscans). Ngunit sinusuportahan si de la Torre ng Sekular na mga pari, na karamihan ay mga Mestizo at Indio na nakatalaga sa mga parokya at mga malalayong komunidad, na naniniwala sa pagdating ng hinihintay na reporma at pagkakapantay-pantay sa buong peninsula. Gayunpaman, wala pang dalawang taon, si de la Torre ay pinalitan ni Rafael de Izquierdo.

  Noong Enero 20, 1872, dalawang daang Pilipino na nagtatrabaho sa Cavite arsenal ang nagtaguyod ng pag-aalsa laban sa pagbabawal ng pamahalaan ng Espanya sa kanilang exemption mula sa pagbabayad ng buwis. Ang Pag-aalsa ng Cavite ay humantong sa pag-uusig sa mga Sekular na pari na sina Mariano Gómez, José Burgos, at Jacinto Zamora. Sila ay sinasabing utak ng pag-aalsa. Ang mga pari ay sinampahan ng pagtataksil at sedisyon ng tribunal militar ng Espanyol - isang naghaharing paniniwala na bahagi ng isang pagsasabwatan upang pigilin ang lumalaganap na katanyagan ng mga sekular na paring Pilipino at ang banta na dala nila sa mga Espanyol na klero. Ang GomBurZa ay pinatawan ng kamatayan sa harap ng publiko, sa pamamagitan ng garote, noong Pebrero 17, 1872 sa Bagumbayan.

  Ang pagkamartir ng tatlong sekular na pari ay umantig sa puso ng mga Pilipino. Ang kalungkutan at pang-aalipusta sa kanilang kamatayan ay naging daan para sa mga unang lagablab ng Rebolusyong Pilipino.